Romanipen

O Rromanipen vaj Romanìja si o zakono e Rromenqo, kaj organizisarel o ʒivipen e Rromenqo. Paśal te avel o zakono e Rromenqo, o Rromanipen śaj mangel te phenel vi avere bută, sar kamas ovel i Rromani kultura, e tradìcie e Rromenqe, thaj kadea maj dur.

Pala öl phenimata ël rromane paramići-kultura butʒangle manuśenqe, o Rromano Zakono, kaj si śaj vi jekh anθar e maj vaźne aspèktură ël Rromane-kulturăqe, del e Romenqe varesave metodură te aven lenqe bàjură. Kana jekh rromni si la bàjo avrăça, vaj jekh rrom si les bàjo avreça, voj vaj vov śaj phenel e avraqe vaj e avresqe „te ʒas khethanes anθ-e jekh than te das amare soläxă hem mukhlas amare bezëxa haj xalăras amen sar phrala anθ-i Kris Rromani.”

P-o ćaćipe si but dikhimata p-o Rromanipe thaj maj alosardes e manuśa anθar ververe Rromane grupora—tha’ vi anθar sajekh vìca vaj nipo śaj patăn averfălnes jekh le avresθar kana si pućhipe te phenel so-i Rromanipe. E ververutne Rromane grupora śaj aven len verevere Devlikane patămata thaj xatărimata kaj paruven sar von xatăren „o Rromanipen”. Palal jekh Rromano phendipe, “Amaro zakono si skriisardo anθ-o ćeri”, so śaj mangel te phenel ke amaro phand ka-i intuìcia thaj k-o logiko si so kerel i Rromni vaj o Rrom te kerel krisa thaj te ćhuvel vaj thovel vast p-o zakono te del les drom te del vast lesqe te baxtagorisarel o bàjo kaj si la (vaj ke si les, pal-o ling e manuśnăqo kaj kerel kris Rromani). Sa kadea, si varesave importante bută kaj śaj liparas: sar e baredivesa anθ-i Rromani kultura (e phurane vaj tradicionale baredivesa sar o Krećiuno vaj o Dives e Swuntosqo Gheorghe vaj Hederelezi, ama vi e neve baredivesa sar O Maśkarthemutno Rromano Dives, vaj Rromane Naciàqo Dives, p-o 8 aprìlo sako berś, vaj e Samudaripnasqe Liparipnasqe Divesa p-o 16-to màjo thaj p-o 2-to agòsto sako berś).

E Rromani Identitèta

Kana das ame godĭ k—i Rromani identitèta jekh anθar e maj prinʒarde bută si o fàpto kë so maj but manuśa gïndin k-o Rromano Flàgo vaj Stăgo Rromano, kaj sikavel e zeleni mala thaj o budlo ćeri vaj bodliben/bodlipe. Anθ-o maśkarutno than si jekh lolo trùj kaj del tuqe te gïndis k-o lùngo drom kaj kerdĭne amare phure manuśa kaj gele kaθar ï India karing-i Èfròpa thaj maj dur anθ-e avere thana sar e Amerićenθe thaj e Oćeaniaθe.

O Rromano Tràjo (vaj ʒivipansqo stylo e Rromenqe)

O dikhiben/dikhipe p—o tràjo Rromano si aver vaźno aspèkto anθar o Rromanipen. Kana jekh manuś del godĭ ka pesqi Rromani identitèta, vov śaj te avel lesqe aspektură e Gaʒikane ideologură kaj azban pesqo dikhiben/dikhipe kana mangel te dikhel pes. Sar butvar e Gaʒe dikhen e Rromen sar khelavne vaj gilavne manuśa vaj ćora. O Rromano tràjo, dikhlo sar śukar butĭ si jekh vaźno aspèkto e Rromanipnasqo.

Kadava lekh si bibarilo, akana si numa ekh kotor. Kana janes buteder, shai te lachhares les.